Chương 5
Triết lý hồn nhiên nơi trẻ
thơ
Nếu nói ‘phải như con trẻ
mới được vào nước Thiên đường’*, có thể phần
lớn trẻ thơ Việt Nam sẽ được vào Nước Trời. Các
em thật hồn nhiên từ bẫm sinh cho đến lúc bị bội
nhiễm những thói hư tật xấu khi càng lặn sâu vào các
cánh cổng học đường, chúng càng thêm sự gian dối! Đó
là một sự thật với nền giáo dục VN hiện tại. Vào
những ngày cuối năm có cháu lớp Một tha thiết xin mẹ
thay nhãn vở, phụ huynh mới ngỡ ngàng hỏi xem ‘con
chuẩn bị sang lớp Hai, vậy thay bao bọc để làm gì, mẹ
sắp mang cho các em trường Tình Thương rồi đó…’ Cháu
nhắc mẹ ‘con còn phải chấm điểm thi đua vở sạch…
để lớp được thành tích cao…’ Bà mẹ nhớ ra Cô Chủ
nhiệm còn phải lập điểm thành tích với nhà trường…
Khi còn là một đứa trẻ,
trong chúng ta đều từng có nhiều giấc mơ như thành Tề
Thiên Đại Thánh, thành Siêu nhân, công chúa hay hoàng
tử…mơ được làm Vua, thành Thánh, hóa Tiên làm nhiều
phép thuật… quá nhiều giấc mơ Trang Tử, Lão tử!
Hãy thỏa mái đi! Mỗi thời
đại con trẻ sẽ có những giấc mơ từ môi trường nhất
là giáo dục gia đình! Ngày nay các em đều mê phim hoạt
hình và có những giấc mơ biến thành những người bay
hay đóng vai những nhân vật hoạt hình với những chú
hề, vui vẻ làm sao!
Cha nào con nấy! Thầy nào trò
nấy! Năm nào các nhà báo cũng có đề tài phê bình về
chuyện viết văn của con trẻ qua các kỳ sát hạch cuối
năm như một em học sinh chuẩn bị vào lớp Sáu viết:
“Con gà nhà bà em mới đẻ được một con gà con nặng
2kg..." Vẫn biết trí tưởng tượng của trẻ thơ là
vô cùng phong phú, nhưng những bài văn mô tả đến mức
này thì quả thật là khiến người đọc cười thắt
ruột. Đọc và chấm những "bài văn ấn tượng"
ghi được từ các bài thi vào lớp 6, hoặc trong những
lần hướng dẫn học trò làm bài, cô giáo, thầy giáo
không khỏi bàng hoàng Chiều nào, em cũng ra công
viên ngắm cảnh bình minh. Mặt trời dần
xuống dốc núi…
Tả con chó, học sinh viết:
“Nhà em có nuôi một con chó Béc-giê to. Nó đã lập được
một chiến công hiển hách. Một hôm, cả nhà đang ăn
cơm, nó lao vọt sang nhà hàng xóm, lúc quay về, đầu nó
lắc lư, tai vẫy ra vẻ rất kiêu hãnh. Thì ra, nó đã
tha về đặt giữa nhà một thằng trộm.”Đúng là chó
của Vẹm có khác!
Với đề bài tả con trâu, có
học sinh viết: “Hè vừa qua, em được bố mẹ cho về
thăm quê. Em nhìn thấy một bác nông dân đang làm việc
trên đồng. Bác nông dân có một khuôn mặt trái xoan, mũi
dọc dừa, miệng tròn xinh. Đặc biệt, làn da của bác
trắng hồng rạng rỡ. Bác đang đi sau một con trâu rất
béo. Bác quát lớn: Họ… họ… họ… và con trâu nghe
lời bác, cứ thoăn thoắt bước đi.” Đúng là ở VN bác
nào cũng là bác và bác của Vẹm có khác!
Chuyện đó là bình thường,
trẻ em luôn nói thật, không dối trá như người lớn
đâu, có gì nói nấy. Ngày xưa có thể chúng ta còn nhầm
lẫn hơn các cháu ngày nay, thế nhưng không ai biết vì
mỗi câu chuyện không vượt ra khỏi xóm làng. Còn bây
giờ với công nghệ thông tin mọi việc được nhanh chóng
phổ biến rộng rãi cũng đòi hỏi cái tâm chúng ta rộng
mở hơn. Cứ từ từ các em sẽ trưởng thành và hy vọng
nếu có những nhà giáo dục chân chính không vì những
mục tiêu chính trị hay kinh doanh nhất thời, các em sẽ
giỏi hơn chúng ta. Việc chúng ta dạy là cái cách quan sát
thế giới xung quanh, còn cảm nhận thì tuy mỗi người
con trẻ và cả chúng ta nữa - thế mới là xã hội, chứ
đào tạo rập khuôn như từ trước đến nay thì làm sao
đất nước phát triển được.
Tại sao các bé viết như vậy?
Các em viết như thế thật sự có lỗi không?
Nếu có lỗi, lỗi này thuộc
về ai? Do các bé hay do cả một lối mòn, tư duy, hệ
thống giáo dục của chúng ta không thể nào thay đổi
được khi nó đã ăn sâu vào hệ tư tưởng của bao thế
hệ từ trước đến nay.
Đó là hồn nhiên của tuổi
thơ, chúng ta cũng vậy thôi, chẳng có gì lo lắng hay phê
phán. Rồi các cháu sẽ lớn và tự nhiên sẽ hiểu. Đó
cũng là kỷ niệm, còn để trở thành nhà văn của tương
lai biết đâu có thể...
Nền giáo dục của Việt Cộng
bảo thủ và cố chấp từ rất lâu rồi, luôn luôn gọi
là cách mạng nhưng chỉ thích ‘làm cách mệnh cho người
khác’, còn bản thân mình thì tử thủ, chỉ trích chê
bai người rất độc ác ‘chuyện người thì sáng, chuyện
mình thì tối tăm’ hơn đêm ba mươi! Ví dụ, nhà em có
con mèo thì tả mèo, có chó thì tả chó, có gà thì tả
gà hay thích con gì thì tả con đó. Hay chuyện học thủ
công cho trẻ thành phố, chuyện học nghề để được
cộng điểm khi thi tốt nghiệp cấp III, phụ huynh phải
buồn cười cho Bộ GD-ĐT đến xót xa cho con em của mình
phải phí thời gian tuổi trẻ như bắt chúng tập kéo dây
điện đường để lấy điểm, tập may vá thủ công…Trong
khi công nghệ thông tin thì rất ít trường được trang
bị vi tính và thuộc môn dạy thêm đóng tiền khá cao.
‘Cười gì con trẻ? Hãy cười
chúng ta, người làm cha mẹ, người làm giáo dục trước
đã. Xem ti vi hàng ngày, nếu chú ý sẽ được nghe những
người lớn từ địa phương tới trung ương nói trong hội
nghị hẳn hoi: "năm 2 lẻ 9" hoặc "năm
2 ngàn lẻ 9"..." Năm 2 lẻ 9" cách hiện
tại 1.800 năm rồi; còn "2 ngàn lẻ 9" thì
không xác định được trong dãy số tự nhiên đếm thời
gian. Thế mà người lớn vẫn cứ nói trơn tuồn tuột
trước bàn dân thiên hạ, có ai cười thắt ruột đâu?
Bây giờ soi xét con trẻ hỏi có công bằng ? Trích ý kiến
một phụ huynh.
Một trong những yêu cầu của
văn miêu tả là phản ánh lại những gì các em thực sự
mắt thấy tai nghe, thế nên những "người thực việc
thực" dưới góc nhìn trẻ thơ cần phải được yêu
quý trân trọng. Dạy trẻ viết trái với những điều
quan sát khác nào tập tành cho các em thói xảo trá của
người lớn!
Văn học là cuộc sống,
do chương trình giáo dục không phải do các em! Chính
chương trình GD đã thui chột sự sáng tạo ở trẻ, ngay
từ môi trường đại học đến khi đi làm, các sinh viên
VN đã rất vất vả luyện tập việc tư duy sáng tạo
trước một vấn đề. Những lỗi của các cháu qua các
bài văn hằng năm như thế không phải là sự hồn nhiên
của trẻ thơ nữa, nhưng đó là sự thiếu hụt thực sự
trong nhận biết của trẻ về thế giới xung quanh. ‘Chuyện
Bà Trưng…nhảy xuống Sông Tiền, sông Hậu…’ Chắc
rằng khi bảo các em mô tả, nói về những việc khác như
mua bán, diễn viên, ca sĩ, phim ảnh, game…các cháu sẽ
viết chính xác hơn nhiều…nghĩa là càng dấn thân vào
môi trường giáo dục các em càng bị tha hóa bởi những
kiến thức lạc lậu mà ngay chính các thầy cô hướng
dẫn cũng không muốn dạy như truyền đạt lại chuyện
anh hùng ‘lê văn tám’ vì thầy cô nào cũng biết đó
là chuyện nói láo nhưng không thể nói thật!
Xin lưu ý các bạn, học sinh
lớp Năm đã phải nhận biết được thế nào là bình
minh, hoàng hôn, phải biết con mèo, con chó, con trâu…Nhưng
tại sao các em lại miêu tả một cách hồn nhiên như vậy?
Ai sẽ sẽ chịu trách nhiệm? Các bậc phục huynh thực sự
có vấn đề hay nhận thức của các em có vấn đề, mong
các nhà giáo dục phải xem lại chính mình vì hiện nay VN
không có Văn hóa từ chức!
Cười vì sự ngây thơ của trẻ
nhỏ và xem lại chương trình giáo dục của nước ta: Trẻ
con cần sự hồn nhiên! Một sự hồn nhiên có giáo dục
của người lớn!
Có gì để cười thắt ruột?
Chính những câu văn đó hồn nhiên như thế mới gọi là
con trẻ. Trẻ con đáng yêu! Hồi bé, chúng ta cũng đã
từng bị các cô giáo dạy văn chấm bài và cho mức điểm
khác nhau, kẻ cho 5 người cho 10. Chính cách dạy văn hiện
nay đã dạy cho trẻ con nói dối và sự áp đặt trong lối
suy nghĩ. Hãy yêu những gì tự nhiên và hồn nhiên!
Không có gì đáng buồn! Đọc
những câu văn trên, có khi thấy rất thú vị và rất
hay! Chúng ta đừng vội kết luận, nếu có ‘muốn khóc’
chăng đó là một môi trường giáo dục đang tạo ra những
chú gà công nghiệp’. Theo tôi, những bài văn của các
em có nội dung rất trong sáng, hồn nhiên, ít sai về chính
tả, ngữ pháp. Chỉ hơi buồn cười một chút vì các em,
chắc là sinh ra và lớn lên ở thành phố, chưa có điều
kiện tiếp xúc nhiều với cuộc sống nông thôn nên tất
nhiên thiếu hiểu biết về phong cảnh tự nhiên, cuộc
sống nông thôn.
Điều này, các em có thể tích
lũy dần dần. Điều đáng bàn ở đây là chúng ta cần
tăng cường giáo dục kiến thức thực tế cho các em.
Định hướng cho các em viết đúng, miêu tả đúng về
văn phạm, kiến thức xã hội, tự nhiên...những gì các
em cảm nhận được, thấy được từ thực tế.
‘Các bài văn
đáng yêu! Tôi thấy vấn đề viết văn của trẻ như thế
là bình thường, không có gì đáng lo ngại! Hồi xưa, tôi
còn không viết được như thế! Nhưng lớn lên, tư duy và
thế giới quan sẽ thay đổi, cảm nhận cũng khác. Tôi
nghĩ rằng trẻ có tình cảm hay không, không phải là phụ
thuộc vào việc học văn, viết văn hay, mà là không khí
ở gia đình, môi trường sống của chúng. Sự kiên trì
phân tích và dịu dàng của cha mẹ giúp trẻ tự tin, mạnh
dạn và giàu tình cảm. Làm sao chúng có thể hiểu "mặt
trái xoan" nó đẹp như thế nào, dùng để mô tả cho
đối tượng nào, đẹp hơn mặt trái...dừa, dứa, đu đủ
như thế nào?! Đọc văn của trẻ con, tôi chỉ có thể
ôm chúng, cười mà hôn chúng, và để ý khi chở chúng đi
ra phố, sẽ chỉ cho chúng biết các gương mặt trái xoan
là như thế nào’. Ý kiến của một phụ huynh gởi đến
Tòa soạn.
Chính chúng ta cần nhìn lại
cách giáo dục,trẻ không biết về thực tế như đạo
diễn làm phim khoa học viễn tưởng. Những câu văn trên
theo tôi là rất tự nhiên của trẻ khi những con vật, đồ
vật hay một sự việc mà em chưa biết tới. Các bạn hãy
xem các phim khoa học viễn tưởng thì thấy ngay điều đó.
Con người chưa biết được trên không gian vũ trụ có sự
sống hay không nên mặc sức tưởng tượng: Con người
ngoài hành tinh với nhiều mẫu tàu vũ trụ với nhiều
hình dáng...
Đối với những trẻ đã thấy con vật rồi nhưng miêu tả và so sánh cũng khá lí thú nữa huống gì chưa thấy. Tôi đã thấy một bài văn tả về con vật của một em HS như sau: " Nhà em có nuôi một con lợn, nhìn nó như Trư Bát Giới.." và em đã kết luận bài văn:" Cuối năm mẹ em bán con lợn và mẹ em nói rằng nuôi lợn lỗ hơn nuôi gà".
Đối với những trẻ đã thấy con vật rồi nhưng miêu tả và so sánh cũng khá lí thú nữa huống gì chưa thấy. Tôi đã thấy một bài văn tả về con vật của một em HS như sau: " Nhà em có nuôi một con lợn, nhìn nó như Trư Bát Giới.." và em đã kết luận bài văn:" Cuối năm mẹ em bán con lợn và mẹ em nói rằng nuôi lợn lỗ hơn nuôi gà".
Quả thật đầy ấn
tượng khi với tuổi lên 10, một cháu tả con đường,
hơi triết lý một chút, song chúng ta ai cũng sẽ thích câu
trả lời: “Nhà em ở trong trường nên
không có con đường đến trường”. Rất trong
sáng của em học sinh 10 tuổi! Cái sai lầm nằm ở chỗ
thuộc Bộ giáo dục về một đề văn tả một buổi bình
minh mà em ấn tượng nhất, với loại đề tài này cho SV
đại học văn chưa chắc đã làm nổi. Đặc biệt đưa
khái niệm "ấn tượng" mà lại là "ấn tượng
nhất" ra đề cho học sinh lớp 5 thì lạ thật. Vì
vậy, chúng ta cần dành nhiều thời gian với con trẻ gần
gũi và cởi mở, giới thiệu cả về nông thôn lẫn thành
thị. Từ đó, để trẻ con hiểu rằng dù ở đâu cũng
có cuộc sống tốt, có người thân yêu, khí hậu, thời
tiết, động vật nuôi, cây cối, cảnh vật.v.v...thường
xuyên được giới thiệu.
- Xin
quý vị lớn tuổi đừng dành hết bình minh để các cháu
phải tìm kiếm bình minh một cách hồn nhiên vào lúc ‘hôn
hoàng’!
Những lỗi sư phạm khác, đó
là tại sao cho trẻ em thành phố tả về nông thôn và có
khi bắt trẻ em nông thôn lại tả về thành thị. Hãy để
trẻ em cảm nhận đươc chính môi trường các em đang
sống. Làm sao các em học sinh ở thành phố biết chuyện
hun khói chống muỗi cho trâu bò mỗi khi trời bắt đầu
chạng vạng tối? Và cả chuyện lấy phân chuồng ủ cho
mục gọi là hoai để bón đất thêm màu mỡ?
Bây giờ, thử bảo các bậc
cha mẹ tả con tàu vũ trụ xem là ai tả buồn cười hơn.
Chắc chắn rằng các em sẽ tả sinh động hơn các cụ
đó. Ngay trên những trang mạng nếu những người viết
báo thực sự có tâm huyết với tiếng Việt thì hẳn
không thể không nhận thấy những lỗi dùng từ, lỗi ngữ
pháp xuất hiện nhan nhản mỗi ngày trên cả báo viết
lẫn trên truyền hình. Những lỗi đó tai hại hơn mấy
câu văn của học sinh nhiều, vì trước hết, chúng thuộc
về những người "chuyên nghiệp"; thứ hai, đối
tượng của chúng là đông đảo dân chúng. Nếu không
nghiêm khắc với những lỗi như vậy thì chẳng mấy mà
toàn dân sẽ chẳng còn ai nói đúng, viết đúng Tiếng
Việt.
Tất nhiên từ học đường,
cách viết văn của học sinh hiện nay có vấn đề?
Bài viết trên có lẽ mới chỉ
nói lên một phần về cách thức viết văn của các cháu
học sinh tiểu học hiện nay. Các cháu đã được các cô
giáo hướng dẫn sử dụng bài văn mẫu một cách quá lạm
dụng. Các cháu không có sự tư duy của riêng mình trong
cách viết văn.
Những điều bài viết trên nêu ra hiện nay rất phổ biến. Chúng ta đừng nên cười con trẻ, mà phải xem lại chính mình; chúng ta đã máy móc áp dụng phương pháp giáo dục cách đây mấy chục năm nên đã lỗi thời, làm khó cho trẻ. Hãy nhìn lại xem, chúng ta đã bắt trẻ miêu tả cái mà các em không biết, hoặc chỉ nhìn thoáng qua, chưa sờ thấy và chưa bao giờ có cảm xúc với con vật, hiện vật đó, vì nhà em không có. Vậy thì làm thế nào để các em tả được. Không thể mãi mãi với cái tật dạy con trẻ nói láo theo kiểu của tuyên truyền’ trẻ em ở Củ Chi đã bắn hạ mấy xe tăng bằng các loại tên tre…’
Những điều bài viết trên nêu ra hiện nay rất phổ biến. Chúng ta đừng nên cười con trẻ, mà phải xem lại chính mình; chúng ta đã máy móc áp dụng phương pháp giáo dục cách đây mấy chục năm nên đã lỗi thời, làm khó cho trẻ. Hãy nhìn lại xem, chúng ta đã bắt trẻ miêu tả cái mà các em không biết, hoặc chỉ nhìn thoáng qua, chưa sờ thấy và chưa bao giờ có cảm xúc với con vật, hiện vật đó, vì nhà em không có. Vậy thì làm thế nào để các em tả được. Không thể mãi mãi với cái tật dạy con trẻ nói láo theo kiểu của tuyên truyền’ trẻ em ở Củ Chi đã bắn hạ mấy xe tăng bằng các loại tên tre…’
Hãy bỏ ngay cái tật nói láo,
nói láo dù dưới hính thức gì và cho là cần thiết
nhưng trong lãnh vực giáo dục đều là những liều thuốc
độc với con trẻ! Hậu quả chúng ta sẽ đón nhận những
hệ luận: ‘Nhà em có nuôi 1 ông nội, ông em rất cao to
vạm vỡ, tóc ông trăng như tuyết, làn da ông mịn màng
ngốn tay ông dài như tháp bút...’ Đó là sự kính trọng
sẽ dành cho chúng ta khi vào những ngày nào đó ‘tre già
măng mọc’ !
Phương cách giải quyết:
-Vấn đề giáo dục của VN chỉ
cần trả lời cho câu hỏi duy nhất: đến bao giờ thì
người học mới được tự do tư duy và giáo viên
đủ trình độ để dạy người học tư duy?
*Mt 19 13-15; Lc 18 15-17
*Mt 19 13-15; Lc 18 15-17
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét